Na 29 jaar sluit het Catharijnehuis per 1 december de deuren!
En samen met de sluiting gaat ook het gedachtengoed van Han Vroom en Marc van der Post, de oprichters van het Catharijnehuis, overboord.
Waar zij bewust kozen voor het bieden van een plek waar men gewoon kon “zijn”, een kop koffie, soep, de krant of een douche, is er in de nieuwe opvang “Herstart” gekozen voor een andere aanpak en ligt de focus op herstel en activering.
Laat duidelijk zijn dat RECHTOP alle ontwikkelingen in de aanpak van dakloosheid toejuicht want duidelijk is dat de aanpak van de afgelopen jaren niet die resultaten oplevert die werden beoogd.
De cijfers zeggen alles, vanaf 2009 een stijging van het aantal daklozen in Nederland met meer dan 70%, nog steeds zijn er zeer regelmatig te weinig slaaplekken in de nachtopvang in Utrecht, wachtlijsten voor door-en uitstroom groeien en meer dan 50% van mensen die dakloos zijn geweest vallen weer terug in dakloosheid.
Maar nu de “nieuwe” opvang Herstart!
Al een aantal maanden lezen wij in de media allerlei berichtgeving over Herstart waar wij toch wel wat moeite mee hebben.
Allerlei zeer positieve en enthousiaste berichten waarin de indruk wordt gewekt dat Herstart een echt nieuwe aanpak is.
Een quote uit de berichtgeving als voorbeeld;
“Bij Herstart voegen we niet alleen de verschillende onderdelen van hulpvoorzieningen samen, we gaan het ook anders vormgeven”, vertelt Van de Velde enthousiast. “Er komt ook hulpverlening en medische zorg (artikel DUIC).
Deze quote wekt de indruk dat er iets nieuws gaat gebeuren maar er is al jaren meerdere dagen per week gezondheidszorg van de GGD in het Catharijnehuis, de dokter is er elke donderdag, en er is al jaren een aanbod van maatschappelijk werk, hulpverlening en activering, so whats new?
Een andere quote (AD Utrecht)
Hier richt het vizier van de (gesubsidieerde) hulpverlening zich al snel op de vraag hoe iemand effectief uit de problemen kan worden geloodst en weer kan aarden in zijn eigen wijk. Waarmee ook de dure gang naar de 24 uurs-opvang kan worden voorkomen.
Hoe aarden in je eigen wijk, als de wijk geen vergelijkbare voorzieningen biedt als het huidige Catharijnehuis, en voorkomen van het dure verblijf in 24 uurs opvang, als er nu al honderden mensen op wachtlijsten staan voor door-en uitstroom naar beschermd en begeleid wonen laat staan voor uitstroom naar een reguliere woning, waar vanwege het beperkte aanbod van sociale huurwoningen wachttijden van jaren zijn.
Voor RECHTOP illustreren deze quotes ons gevoel van “oude wijn in nieuwe zakken” en heeft de berichtgeving tot nu toe meer het karakter van een promo voor de keuze van het college en de uitvoerende organisaties.
Maar wat zijn nu eigenlijk de gebeurtenissen die tot het sluiten van het Catharijnehuis hebben geleid.
Al in 2014 is er het plan om het Catharijnehuis te verhuizen naar een andere beter geschikte locatie met meer ruimte etc.en wordt er een zoekopdracht geformuleerd voor een nieuwe locatie.
November 2016 meldt wethouder Kees Diepenveen dat de door zijn voorganger toegezegde verhuizing van het Catharijnehuis niet doorgaat omdat er geen geschikte locatie is gevonden na een zoektocht van 2 jaar, tot ontsteltenis van de omwonenden, de buurt en andere belanghebbenden.
De ervaren overlast voor het Museumkwartier moet minder, bezoekers aantallen moeten omlaag is ook een duidelijke uitspraak van Diepenveen.
Dan blijft het een tijdje stil tot dat er september 2017 een beleidsregel verschijnt waaraan een uitvraag is gekoppeld voor een nieuwe inloopvoorziening.
In de BELEIDSREGEL weer veel “oude wijn in nieuwe zakken” maar ook een aantal nieuwe uitgangspunten! Met name als het gaat over wat de doelgroepen van de nieuwe opvang zijn, Het organiseren van een open inloop voor (nieuwe) daklozen en niet-rechthebbenden is veelzeggend! Thuislozen, ongedocumenteerden behoren dus niet meer tot de doelgroep!
En duidelijk is ook dat de nieuwe inloop niet meer vrijblijvend is.
“laagdrempelige inloop binnen de gecombineerde voorziening die fungeert als vindplaats voor verschillende hulpverleningsinstanties en waar iedereen die dakloos is, ongeacht zijn of haar achtergrond, mag binnenlopen. De inloop is bedoeld voor kortdurend verblijf. In de inloop krijgen rechthebbende bezoekers integrale snelle hulp en activering gericht op herstel. Niet rechthebbende bezoekers worden in de inloop gekoppeld aan instanties die hen verder kunnen helpen“.
In januari 2018 wordt duidelijk dat de gunning voor de nieuwe inloopvoorziening naar het Leger des Heils gaat met als locatie de Nieuwe Gracht, wat tot verbazing leidde want verhuizen naar een locatie in de zelfde wijk en 150-200 meter van de Catharijnesteeg?
In de weken daarna wordt het plan van het Leger des Heils “van Opvang naar Herstart” publiek en wordt er gestart met de voorbereiding en uitvoering.
En ook daarin vinden wij weer de doelgroep definities en aanpak terug waarin, net als in de beleidsregel, uitgangspunten zijn gekozen waar wij grote vraagtekens bij hebben. Die vraagtekens zijn ook diverse keren kenbaar gemaakt door de bezoekers van het Catharijnehuis o.a. in een Raadsinformatgie bijeenkomst, protest bij een raadsvergadering en op andere wijze.
Het is nu bijna 1 december, de nieuwe inloop en aanpak is dan een feit en wachten wij gespannen en bezorgd af of de soep echt zo heet gegeten gaat worden als dat hij wordt opgediend.
RECHTOP maakt zich ernstig zorgen over de toekomst van de “op straat levende” mensen in Utrecht, groepen bezoekers dreigen te worden uitgesloten onder een soort dwang van opgedrongen hulpverlening en activering, waardoor we wellicht meer mensen de straat op sturen dan dat we helpen, met alle gevolgen van mogelijke overlast etc.
En dan nog maar niet te denken aan wat het effect zal zijn voor bezoekers, voor wie het huidige Catharijnehuis een zeer belangrijke waarde is in hun dagelijks overleven en bestaan.
Het gevoel op straat is duidelijk, dus anderen besluiten wel even wat goed voor mij is, wij hebben geen invloed gehad, wij zijn niet echt gehoord, wij zijn bang dat wij onze plek kwijt raken, waar kan ik straks dan terecht en meer.
Wij hopen dat wij er naast zitten met onze visie en Herstart een waardige opvolging zal zijn van het Catharijnehuis,
maar zijn bang dat dit plan een theoretische, academische tekentafel oplossing is met kwalijke gevolgen voor kwetsbaren in onze maatschappij.
Ëén quote willen wij toch nog wel vermelden, een uitspraak in het AD van Frank Pleijers de interim directeur (sinds 2017) van het Catharijnehuis:
“als je hier voor de gezelligheid komt, dan is dat een veeg teken. Hier kom je als je eenzaam bent. Als je geen dak meer boven je hoofd hebt. Of als je verslaafd bent. Als er sprake is van psychische problemen, gedoe met justitie, of er zijn schulden. Vaak is het een combinatie van dingen”
Een dergelijke uitspraak is zo typerend voor de opvattingen van formele hulpverlening, die mensen die wel weten wat het beste voor ons is, en heeft zo’n zweem van aannames en oordeel dat hij bijna kwetsend is voor de “op straat levende” mensen.